W sierpniu dwie członkinie naszego zespołu, Lorena i Julia, zakończyły swój pobyt w Rzymie udziałem w 30. dorocznym spotkaniu European Association of Archaeologists (EAA). Trwający cztery dni kongres (28-31 sierpnia) od lat stanowi doskonałą okazję dla archeologów i epigrafików z całego świata do dzielenia się wynikami swoich najnowszych badań. Tegoroczna edycja miała miejsce w murach Uniwersytetu Rzymskiego – Sapienzy, gdzie odbywały się wszystkie sesje. Organizatorzy zadbali, aby uczestnicy mogli w przerwach między wystąpieniami skorzystać z wejść do muzeów i stanowisk archeologicznych rozmieszczonych po całym mieście. Lorena i Julia zaprezentowały wyniki badań naszego zespołu nad inskrypcjami z Zoary (obecnie Ghor es-Safi), które prowadziliśmy w ostatnich miesiącach. W swojej prezentacji skupiły się na omówieniu czterech filarów podejścia metodologicznego: morfologii, ikonografii, formuł epigraficznych i paleografii. Zostały przedstawione dwa studia przypadków. Pierwsza kategoria stylistyczna, roboczo nazwana „Sun Disc Style”, z której wyodrębniono sześć inskrypcji, przypisanych jednemu kamieniarzowi, pieszczotliwie nazwanemu Paquito. Kolejna interesująca grupa, odzwierciedlająca adaptację klasycznych form do nowej symboliki późnej starożytności, to stele z tekstami ujętymi w kształt krzyża. Podczas prezentacji Lorena i Julia szczegółowo omówiły kryteria selekcji, które pozwoliły najpierw na wyodrębnienie z 250 inskrypcji wspomnianych warsztatów, a następnie zwrócenie uwagi na działalność jednego, charakterystycznego kamieniarza.
Abstrakt:
Tytuł: „Napisałem to całkowicie własnoręcznie”: Rola lokalnych warsztatów kamieniarskich w pośmiertnych praktykach funerarnych w Zoarze (Jordania)"
Treść: Stanowisko Ghawr as-Safi (Jordania) charakteryzuje się rozległą nekropolią, związaną z późnoantycznym i islamskim osiedlem, które kontynuowało starożytne osadnictwo znane jako Zoara lub Zoora. Nekropolia ta dostarczyła ponad 600 inskrypcji funerarnych, sporządzonych w językach greckim, aramejskim, hebrajskim i arabskim, co świadczy o różnorodności językowej obecnej w lokalnych praktykach upamiętniających. Około 250 z tych inskrypcji można precyzyjnie datować na IV i V wiek, co zbiega się z przejściem od okresu rzymskiego do postrzymskiego i bizantyjskiego. Analiza tego zbioru epigraficznego ukazuje regionalną konsolidację nowych form funerarnych, dostosowanych do nowej chrześcijańskiej ekumeny w kontekście śródziemnomorskim. Niemniej jednak, adaptacja ta rozwijała się w lokalnym semickim kontekście, ukształtowanym od dawna przez wpływy grecko-rzymskie. Upadek starożytnego świata i pojawienie się nowych dynamik społeczno-politycznych nie zakończyły tej charakterystycznej struktury kulturowej, lecz raczej zachęciły do zmian w kulturze, która zachowała wiele swoich wcześniejszych cech.
Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie roli warsztatów epigraficznych Zoary jako twórców spójnego horyzontu epigraficznego z własną dynamiką kulturową i transformacjami. Kilka warsztatów zostało zidentyfikowanych dzięki interdyscyplinarnym badaniom regionalnych wzorców lub „stylów” obecnych w morfologii, ikonografii, formułach funerarnych i paleografii stel. Te miejsca produkcji na nowo odkrywały i dostosowywały późnoantyczne techniki rzeźbiarskie, pisarskie i dekoracyjne do specyficznych potrzeb mieszkańców tego miejsca, a nawet służyły jako przykład wspólnej lokalnej produkcji. Co więcej, rzeczywistość kulturowa tych praktyk funerarnych wykracza poza tradycyjną kategorię czasową „starożytność, późna starożytność i średniowiecze bizantyjskie”. Raczej należy je postrzegać w nowej śródziemnomorskiej siatce lokalnych i połączonych przestrzeni, wywodzących się z wcześniejszej przeszłości, co poświadczają warsztaty epigraficzne Zoary.
