Stephen Mitchell – wspomnienie

22 stycznia 2024 roku mieliśmy niezwykły zaszczyt gościć Stephena Mitchela (emerytowany profesor Uniwersytetu w Exeter, FBA, honorowy wiceprezesa British Institute w Ankarze) na całodniowe spotkanie konsultacyjne i referat seminaryjny w warszawskim seminarium Epigrafika i Papirologia.

Referat: “The origins and spread of the cult of St Michael.”

Abstrakt: The strong and early presence of the cult of St Michael in Asia Minor during late antiquity is a paradox. How can we explain the popularity of a saint, who was a marginal figure in the Old and New Testament, who was not a martyr of the persecutions, who was not linked to a heroic Christian ‘backstory’, and whose miraculous acts are mostly a phenomenon of the later Byzantine and Medieval periods? This presentation will review existing theories, including the identification with pagan Anatolian gods such as Attis and Mên, the link of his cult to hot springs and thermal healing baths, but focus on the Jewish background of belief in angels, archangels and the preeminence of the archistrategos Michael, and relate this to the nature of early Christianity in central Anatolia.

Stephen hojnie podzielił się swoją ogromną wiedzą na temat inskrypcji z Azji Mniejszej, a także chętnie rozmawiał z członkami naszego zespołu i kolegami z wydziału – Ewą Wipszycką i Adamem Łajtarem, co widać na zdjęciach oraz Hale Güney, która oprowadziła go po Warszawie. Razem podzielili się wspomnieniami o swoich wspólnych znajomych, zwłaszcza o Barbarze Levick, która zmarła w grudniu. Stephen sam zmarł tydzień po seminarium, wcześniej wziąwszy udział także w pogrzebie swojego drogiego przyjaciela, Davida Hawkinsa, w Londynie. Jego referat wygłoszony na naszym seminarium był jego ostatnim wykładem badawczym. 23 lutego Paweł i Hale wzięli udział w we wspomnieniu Stephena w Berlinie.

Paweł po raz pierwszy spotkał Stephena w 2013 roku na konferencji zorganizowanej w Kolonii przez Waltera Amelinga. Był naprawdę zaskoczony, że autor tak wybitnych książek i artykułów, które często cytował w swojej rozprawie doktorskiej, znajdował tyle czasu w przerwach kawowych, aby dokładnie omówić pomysły i udzielić wskazówek zupełnie nieznanemu doktorantowi. Ale taki właśnie był Stephen, zawsze otwarty na ludzi i gotowy dzielić się swoją ogromną wiedzą. Utrzymywali kontakt mailowy i spotkali się ponownie w 2017 roku, kiedy Paweł wygłosił referat na temat nadchodzącej edycji nowych inskrypcji z Euchaita/Avkat na seminarium odbywającym się na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Humboldta w Berlinie. W następnym roku Stephen był także tak miły, że wygłosił referat podczas małego seminarium zorganizowanego w Oksfordzie z okazji publikacji pierwszej książki Pawła. W listopadzie 2023 roku spotkali się ponownie w Kolonii na warsztatach epigraficznych zorganizowanych przez Andreasa Klingenberga. Stephen wydawał się kwitnąć, prezentując swoje najnowsze badania ilościowe dotyczące inskrypcji chrześcijańskich. Cieszył się spotkaniem z kolegami z Instytutu Brytyjskiego w Ankarze, a podczas kolacji konferencyjnych dużo rozmawiali o starych, dobrych czasach, gdy prowadzili surveye w Turcji. Myśleliśmy, że na pewno będziemy mieli jeszcze okazję się spotkać. Nie tym razem. Jego śmierci nie można opisać inaczej niż przedwczesna. Straciliśmy wspaniałego naukowca, ale przede wszystkim bardzo ciepłą i serdeczną osobę. Będzie go brakować i będziemy go pamiętać.