Paleographic vocabulary

Podczas pracy nad identyfikacją warsztatów, stylów i rzemieślników zajmujących się produkcją inskrypcji nasz zespół dostrzegł potrzebę precyzyjnego opisu kształtów liter. Uświadomiliśmy sobie, że nasz ogólny system identyfikacji warsztatów i stylów wymaga prostego, krótkiego, możliwego do zastosowania w różnych regionach, a z drugiej strony jednoznacznego sposobu opisywania poszczególnych kształtów liter. Innymi słowy, potrzebny nam był kontrolowany wokabulariusz epigraficznej paleografii greckiej (a następnie łacińskiej). Nie chcą niepotrzebnie duplikować istniejące rozwiązania skontrolowaliśmy najpierw opublikowane kontrolowane wokabulariusze dla epigrafiki, m.in.:

  • Europeana EAGLE project https://www.eagle-network.eu/resources/vocabularies/
  • “FAIR Epigraphy vocabularies,” którego autorami i autorkami są Petra Heřmánková (Mainz/Aarhus), Jonathan Prag (Oxford), Imran Asif (Oxford), Marietta Horster (Mainz) na stronie https://ontology.inscriptiones.org/type_of_inscription/
  • Biblissima+ sekcja epigrafiki, która redagują Estelle Ingrand-Varenne (Poitiers), Michèle Brunet (Lyon) i Damien Strzelecki (Lyon).

Sondaż pokazał jednak, że wymienione wokabulariusze mają inne zainteresowania niż potrzeby naszego projektu. Europeana oferuje wokabulariusze przeznaczone do opisu materiału, technik wykonania, typu inskrypcji, typu przedmiotów, dekoracji, kryteriów datowania i stanu zachowania. Wokabulariusze FAIR Epigraphy zawierają obecnie terminy i definicje typów (lub gatunków) inskrypcji wg kryterium ich treści. W końcu projekt Biblissima+ zamierza dopiero zaoferować pochodny wokabulariusz od EpiVoc : thésaurus épigraphiquehttps://thesaurus.mom.fr/opentheso/?idt=th61 (wielojęzyczny tezaurus epigraficzny zaprojektowany przez M. Burneta w ramach projektu Opentheseo). Wiele aspektów epigrafiki jest tu uwzględnionych, jednak, jak się wydaje, paleografia na razie została pominięta.

W tej sytuacji zwróciliśmy się do podręczników paleografii epigraficznej, żeby określić, jak ich autorzy i autorki opisywali poszczególne kształty liter i czy wypracowali jednolity system referencyjny. Skonsultowaliśmy zarówno stare klasyczne pozycje jaki i współczesne próby systematyzacji epigrafiki. Interesował nas sposób opisu kształtu liter nie tylko w języku angielskim, dlatego zakres konsultowanych prac był następujący:

  • Salomon Reinach, Traité d’épigraphie grecque (Paris: Ernest Leroux, 1885).
  • Ernest Stewart Roberts, Ernest Arthur Gardner, An Introduction to Greek Epigraphy (Cambridge: Cambridge University Press, 1887).
  • Ivan di Stefano Manzella, Mestiere di epigrafista. Guida alla schedatura del materiale epigrafico lapideo (Rome: Edizioni Quasar, 1987) odpowiadający w zasadzie epigrafice łacińskiej, jednak bardzo przydatny ze względu na rygorystyczny system opisu.
  • Bradley H. McLean, An Introduction to Greek Epigraphy of the Hellenistic and Roman Periods from Alexander the Great down to the Reign of Constantine (323 B.C.–A.D. 337) (Ann Arbor: University of Michigan Press, 2002).
  • Alfredo Buonopane, Manuale di epigrafia latina (Rome: Carocci, 2009), gdzie autor określił: “I letteri sono definiti con vocaboli appositi, per lo più desunti dal lessico tipografico” (czyli innymi słowy za książką Stefano Manzelli).